> Manuel N. Fiuza 

Non sei ben como comezar esta crónica, polo impacto emocional que me deixa cavilativo e ao mesmo tempo conmovido polo transcendental do espontáneo e sorprendente, cando debería ser algo natural e normal. O feito é que un día, ou máis ben unha noite destas de verán, despois de dar un paseo polas beiras do río Toxa, no val de Fiestras, sentámonos a cear contando contos e falando como de costume de cousas de política, de sociedade e tratándose dun interlocutor coma Fondevila, non podía faltar o tema artístico e así, encerellados en conversas interminables e retóricas ata espremerlle as gotas, chegamos ao fío da media noite. E xa metidos en fariña, na casa do muiñeiro artístico non podía faltar a visita ao estudio que está ao pé da casa-vivenda.

Entramos alí e iluminouse a mente, como se un raio divino nos atravesara da cima ao fondo e nos fixera espertar dun soño profundo e difícil. Chegaron ben aqueles dous cadros de metro e medio e de anos luz de dimensións artísticas para tratar de entender como se pode chegar ata ese estado nun proceso de creación, algo que non se pode explicar con palabras. Nestas obras preséntanos un proceso creador que se escapa ás nosas humildes entendedeiras, pero o caso e que alí, plantados fronte a nós como dous luceiros inmensos, dúas respostas ao mundo, dous soños ou dúas aparicións fantásticas, creadas pola man do xenial pintor José Antonio Fondevila.

O feito é que o fixen parar fronte ás pinturas, que facía uns días que apareceran no seu estudio coma por arte de maxia e falamos do proceso creador, de como é posible alcanzar esa estadía de misterio sen tan sequera saber un que camiño andou, con todo, sábese que chegou a onde pretendía, as obras falan do seu autor e da realidade complexa que nos envolve, dun tempo histórico e deste presente que nos tocou vivir. Daquela entendín que a creación artística vai máis alá de todos nós, supéranos, sobrepásanos, aínda así, sendo protagonistas da mesma. Un verdadeiro misterio que deixo, se é que lle ten interese, para que outros máis sabios que eu resolvan.

> Ángel Utrera (veciño de Agolada)

Os últimos datos publicados na memoria do xogo en España, son arrepiantes. Nestes datos facilitados no último informe para o ano 2023 se recolle que o monto total gastado nos diversos xogos ascendeu a 33.185 millóns de euros, 20.601 millóns no xogo privado e 12.584 millóns nos xogos públicos, cifras que dan conta da relevancia e impacto do xogo na economía do país.

Curiosamente, por parte das nosas autoridades se lanzan campañas de xogo moderado e outros slogans inútiles, cando a realidade é que o número de usuarios das casas de apostas medrou un 20% desde que o Tribunal Supremo avalou a súa creación como práctica legal. Gastamos cifras impensables, en Lotaría baixo o control directo do propio Estado e Facenda, de diversa natureza; Bonoloto, a Loto, a Lotaría Nacional, o cupón da Once, o sorteo do Ouro, as quinielas, e xa non digamos nos xogos de azar propiamente dito como: casinos, máquinas recreativas ou xogos en internet.

Os últimos informes destacan o crecemento imparable do impacto económico do xogo nos beneficios das grandes operadoras, deixando aparte, os inmensos beneficios que o propio Estado se embolsa a través de impostos e do xogo mesmo. Ao mesmo tempo, botamos de menos informes nos que se recollan os danos morais, físicos e psíquicos que as ludopatías provocan e o custe no que se incorre polos tratamentos médicos aplicados, moitas veces inutilmente, para reverter a dependencia dos xogadores.

O último censo de xogadores, recolle que case dous millóns de persoas son xogadores activos e non ocasionais, o que representa un incremento do 22%, respecto ao informe do ano 2023, e como se reflexa no mesmo, o aumento resultou significativo trala pandemia. Deste xeito, o citado informe indica que o 85,5% dos españois entre 18 e 75 anos participa en algunha modalidade de xogo, o que significa nada menos que 29,6 millóns de persoas.

Sen dubida algunha o pulo collido polo xogo logo da pandemia resulta preocupante, e pon de manifesto como a práctica dos xogos integrouse nos hábitos, usos e costumes dos españois, dende a lotaría de sempre ata os xogos dixitais. Resulta imposible comprender que por unha banda, se financien campañas e avisos contra os perigos das ludopatías polas desfeitas que esta dependencia orixina nas familias e nos enfermos que a padecen, e que por outro lado, por intereses financeiros do Estado e as empresas, se fomente e autoricen xogos e máis xogos aínda a sabendas dos danos que conlevan.

Unha vez máis, a hipocrisía dos nosos funcionarios públicos, políticos e poderes estatais poñen de relevo que “poderoso cabaleiro é don diñeiro”.

> Manuel N. Fiuza 

Xa levo falado deste tema outras veces neste e noutros medios, porque sempre sentín a necesidade de que as tabernas do rural tiveran un trato diferente á hora da aplicación dos impostos e, en xeral, do tratamento fiscal para que puideran sobrevivir nun medio economicamente hostil tanto polo número de clientes coma polo gasto per cápita. A economía no rural é pequena por moito que se fale de macro cifras e casos puntuais, a realidade é a que é. Se saímos do plano puramente económico, que tampouco podemos perder de vista, temos que entender que as tabernas do rural son un centro de cohesión social, un local de encontro dos veciños e forasteiros que se achegan as nosas aldeas, ademais son un centro sociolóxico e un lugar onde acudir cando falta calquera cousa, cando hai calquera necesidade.

Unha taberna é un templo socializador, centro de acollida e de emerxencia social. Son moitos os casos que se poderían relatar de situacións en que as tabernas salvaron de moitas emerxencias aos habitantes do rural, desde traslados ao hospital, aviso aos familiares en caso de necesidade, e xa non digamos como centros de reunión da veciñanza. Correspóndelle aos políticos poñer o foco nestes establecementos para promocionalos e potencialos eximíndoos de impostos e se é o caso, subvencionándoos para que permanezan abertos para servizo e cohesión social, para que non pechen os poucos que quedan e se é posible que abran outros novos. Se os políticos queren apostar de verdade polo rural, o primeiro é salvar as poucas tabernas que quedan porque son o centro vivo da sociedade rural.

Hai que pensar que na taberna sempre hai alguén que nos escoita, alguén que nos axuda e incluso que nos guía. Salvemos ás tabernas para salvar as vilas, non son negocios rentables pero son centros de acollida, centros neurálxicos dunha comunidade rural. As políticas que se levaron o cabo contra elas foi de persecución e inspección severa, en contra de toda realidade natural. Unha taberna non é un chiringuito na Castellana señores, é moito máis que iso. 

> Ángel Utrera (veciño de Agolada)

Hoxe, viña eu no meu coche, máis aburrido ca unha ostra, escoitando a radio cando comezaron a falar do pasado mundial de fútbol e as cousas, anécdotas e datos económicos que ocasionan tales eventos, comparando co actual mundial de clubs que estáa piques de rematar enEstados Unidos. Entre os macro datos aportados, quedei abraiado ao escoitar que entre 40.000 e 60.000 mulleres, procedentes dos países do Este de Europa, fundamentalmente están a chegar a USA, Canadá e México, para exercer a prostitución, e atender as necesidades sexuais dos varios millóns de visitantes que agardan inundarán as cidades sedes do torneo mentres dure o campionato mundial, no vindeiro ano 2026.

O peor, pensaba eu escoitando a voz do locutor da radio, é que moitas delas chegarán forzadas, enganadas e arrastradas por algunha rede de trata de brancas, e obrigadas baixo ameaza por traficantes de seres humanos, auténticos negreiros do século XXI. O asunto proseguía coa lectura dun informe da ONU, no que se recolle que o noso país, a España das autonomías, moderna e progresista, cun goberno de progreso, está á cabeza no negocio da prostitución, tanto no número de mulleres que se dedican a ela, coma no volume de cartos que move. Así o dixo outra locutora, para os que poidan sentirse escandalizados. E non falaba dos submundos agochados na clandestinidade das mulleres obrigadas na rede de trata, que de cando en vez destapa a policía e que nos escandaliza pola súa catadura moral.

O negocio da prostitución existe dende que o home marchou das cavernas, ou mesmo antes, e semella practicamente imposible rematar con el, mesmo cando as feministas socialistas de Pedro Sánchez van a aprobar unha lei para o seu control e regulamento. O que sen dúbida resulta imprescindible ilegalizar e vixiar polos corpos de seguridade do estado, é a trata, a explotación cruel da muller, por proxenetas e chulos sen escrúpulos.

A liberación sexual para a muller, a igualdade laboral, o intercambio de roles masculino/feminino acadada nestes tempos, despois dos corenta anos de sometemento e submisión ao marido-xefe-deus diante da lei a igualdade en dereitos e obrigacións foi unha dura loita que aínda non rematou para moitas escravas sexuais, que permanecen retidas, explotadas e meros obxectos sexuais. Semella queaínda queda moito camiño por andar, pero seguimos dando pasos. 

> Manuel N. Fiuza 

Este pode parecer un enunciado filosófico e fermoso, de erudito presumido sen fondo de compensación emocional, nada máis lonxe, e ao mesmo tempo, nada máis preto da realidade. O pensamento crítico é a base de toda sociedade saudable e con proxección de futuro, con fundamento de progreso e de continuidade, pero claro que isto molesta a moitos “coidadores de rabaños” que prefiren o adoutrinamento e a submisión incondicional e fiel, e non a ovella ou ovellas descarriladas que en definitiva son as que salvan o mundo. O fomento do pensamento crítico non interesa á maioría de ratas chuchadoras, que viven do parvo ou paiolo que permite que moitos listos se lucren a conta de contos sen fundamento nin esencia.

En contra do que podería parecer, o rabaño é hoxe en día un conxunto fácil de conquerir e fácil de alimentar por iso progresa tanto e é tan útil aos estrategas das distintas funcións sociais. Unha ovella ben adestrada pode dicir “mee” aínda que estea atrapada nunha trampa mortal, aínda mesmo acurralada e ferida, pero quen ten un pensamento crítico, acendido e instruído non se axeonlla, ponse fronte a este tsunami imposto coa súa propia idea, que non é outra cousa que dispoñer da información e un criterio propio acerca dos acontecementos. Resulta perigoso, para toda a colectividade, estes plans escuros e mafiosos que pretenden endulzar todos os velenos e administralos en doses pequenas, para que cando nos demos de conta xa non teñamos capacidade de reacción.

Fomentemos pois o pensamento crítico para que esta sociedade non caia no baleiro, que cada vez sexamos máis conscientes da nosa realidade e máis donos da nosa existencia, como individuos pensantes, incómodos para os “mandamáis”, pero máis realizados dentro da nosa condición de homo sapiens, humanos que vibran, viven e patean por ser eles mesmos, por contar dentro dun sistema cada vez máis hipócrita e desnaturalizado, que pretende borrarnos do mapa. Apostemos pois polo pensamento crítico para poder contar como individuos.